Biblioteka Główna
Politechniki Warszawskiej

Plan S

Plan S to inicjatywa cOAlition S, międzynarodowego konsorcjum agencji i fundacji finansujących badania naukowe,  zapoczątkowana w 2018 r. Wśród sygnatariuszy cOAlition S znajduje się Narodowe Centrum Nauki.

Cel i zakres Planu S

Zgodnie z założeniami Planu S publikacje naukowe będące wynikiem badań finansowanych przez członków cOAlition S w ramach konkursów ogłoszonych po 1 stycznia 2021 r. muszą zostać opublikowane: w otwartych czasopismach, na otwartych platformach lub zostać natychmiast udostępnione w otwartych repozytoriach, bez czasowego embarga".

Obowiązek publikacji w otwartym dostępie dotyczy wszystkich typów publikacji naukowych opartych na rezultatach badań sfinansowanych w całości lub części przez członków cOAliton S, zrozumiałe jest jednak, że osiągnięcie otwartego dostępu do monografii i rozdziałów w książkach może wymagać więcej czasu i osobnego procesu. W 2021 r. Koalicja S opublikowała stanowisko w formie rekomendacji w zakresie publikacji książkowych [LINK].

cOAlition S zdecydowanie zachęca do udostępniania również danych badawczych i innych rezultatów badań zgodnie z zasadą „tak otwarte, jak to możliwe – tak zamknięte, jak to niezbędne” oraz dzielenia się wynikami badań na ich wczesnym etapie poprzez udostępnianie preprintów.

Istotne postanowienia Planu S

• Autorzy lub ich instytucje zachowują majątkowe prawa autorskie do swoich publikacji
• Bez względu na wybraną ścieżkę otwartego dostępu publikacja musi zostać udostępniona w sposób otwarty natychmiast, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa (CC BY), chyba że instytucja finansująca zgodziła się na wyjątek
• Jeżeli za publikowanie w otwartym dostępie pobierane są opłaty, to  są one pokrywane przez instytucje finansujące lub naukowe, a nie przez indywidualnie przez badaczy. Uznaje się, że wszyscy badacze powinni móc publikować swoje prace w otwartym dostępie
• Instytucje finansujące wzywają rządy, uczelnie, organizacje badawcze, biblioteki, akademie oraz towarzystwa naukowe do uzgodnienia strategii, polityk oraz praktyk, w szczególności w celu zapewnienia transparentności
• Instytucje finansujące nie wspierają „hybrydowego” modelu publikowania

Wytyczne Planu S zalecają stosowanie identyfikatorów ORCiD dla wszystkich uczestników procesu publikacji.

W Planie S rozróżniono dwie wersje publikacji, które mogą zostać udostępnione:

• AAM (Author Accepted Manuscript) – ostateczna, autorska wersja manuskryptu, zawierająca wszelkie zmiany dokonane po procesie recenzji i zaakceptowana do publikacji przez czasopismo; najczęściej jest to jeszcze wersja bez pełnych danych bibliograficznych i bez szaty graficznej danego czasopisma. Inne nazwy:postprint, zaakceptowany manuskrypt autora
• VoR (Version of Record) – ostateczna wersja artykułu w czasopiśmie po recenzji oraz składzie edytorskim wydawcy; różni się od autorskiej wersji manuskryptu, czyli AAM (Author Accepted Manuscript). Inne nazwy: wersja opublikowana lub pdf wydawcy.

Zalecane jest również otwarte udostępnianie preprintów, chociaż nie wystarczy to, aby spełnić wymagania Planu S.

Przydatne linki:

Licencje Creative Commons [LINK]

Plan S - Otwarta Nauka [LINK]