FAQ - najczęściej zadawane pytania
Chcę opublikować artykuł w otwartym dostępie, czy muszę płacić za jego publikację i udostępnienie
W większości przypadków tak. Autor, który chce opublikować swoją pracę w modelu OA musi liczyć się z tym, że będzie musiał pokryć koszt takiej publikacji (tzw. APC - Article Processing Charge). W zależności od wydawnictwa może on wynosić od 1 000 do 5 000 EUR, USD, CHF. Należy sprawdzić czy czasopismo, w którym chcemy opublikować jest objęte dofinansowaniem opłaty za publikacje w ramach programów publikowania otwartego. Więcej informacji na ten temat [LINK]
Na co zwrócić uwagę przy wyborze czasopisma otwartego
Należy zwrócić uwagę na:
- opłatę publikacyjną tzw. APC
- licencję na jakiej czasopismo udostępnia prace autorów
- czy czasopismo nie ma cech czasopisma drapieżnego - więcej informacji [LINK]
Jakie są sposoby zapewnienia otwartego dostępu do publikacji naukowych
Otwarty dostęp realizowany jest najczęściej na dwa sposoby:
- przez umieszczenie i udostępnienie danego tekstu w otwartym repozytorium (tzw. droga zielona). Możliwość bezpośredniego udostępniania tekstów w repozytorium zależy od polityki wydawcy. Zwykle zezwala on na deponowanie różnych wersji tekstów (preprintów lub postprintów), nawet w przypadku czasopism zamkniętych. Wydawcy stosują często tzw. okres embarga zezwalając na deponowanie tekstów w repozytorium po upływie określonego czasu od daty ukazania się w czasopiśmie (od pół roku do nawet 48 miesięcy)
- za pośrednictwem tzw. drogi złotej, czyli przez publikację w otwartym czasopiśmie (Fully open access journals czy Hybrid journals, w których autor ma możliwość zdecydowania, w którym modelu chce opublikować swoją pracę).
Oczywiście możliwa jest również jednoczesna realizacja obu tych sposobów, o ile dopuszcza to polityka licencyjna wydawcy danego otwartego czasopisma.
Jaka jest różnica między publikacją typu open access w czasopiśmie hybrydowym a w czasopiśmie otwartym
Pomiędzy publikacją w czasopiśmie hybrydowym a w otwartym w zasadzie nie ma żadnej różnicy. Różnice dotyczą samych czasopism:
- czasopismo w pełni otwarte – wszystkie artykuły opublikowane w czasopiśmie są dostępne (tzw. gold open access) bez opłat abonamentowych dla czytelników i bez technicznych ograniczeń (tzn. bez potrzeby logowania się i zakładania konta). Czasopismo finansowane jest z opłat za artykuły dokonanych przez autorów lub ich instytucje macierzyste (APC - Article Processing Charges), albo z innych źródeł finansowania
- czasopismo hybrydowe – objęte subskrypcją, częściowo otwarte; tylko część artykułów jest udostępniana bezpłatnie dla czytelników (np. jeżeli autor wybierze złoty dostęp dla swojej publikacji, opłacając APC). Autor ma możliwość zdecydowania, w którym modelu chce opublikować swoją pracę. Artykuły, które nie są dostępne w modelu gold OA, nie mogą być przeglądane i pobierane przez czytelników, którzy nie subskrybują tych czasopism
Czy recenzja artykułu w czasopiśmie hybrydowym odbywa się inaczej niż w czasopiśmie typu open access
Nie powinno być żadnej różnicy w przygotowaniu recenzji dla czasopism otwartych oraz hybrydowych. Powinny obowiązywać te same procedury
Kto ponosi koszty publikowania w modelu OA
Otwarty dostęp do publikacji nie oznacza, że wydawca nie ponosi kosztów przygotowania ich do publikacji (recenzji, obróbki językowej, technicznej i redakcyjnej) i ich dystrybucji. "Darmowość" odnosi się tylko do ostatniego elementu łańcucha - tj. dla czytelnika. W modelu ekonomicznym otwartych czasopism nastąpiło przesunięcie finansowania z odbiorców treści (biblioteki, osoby indywidualne) na inne źródła (np. autorzy publikacji lub ich instytucje macierzyste, składki członkowskie, dotacje publiczne, wpływy z reklam)
Gdzie mogę uzyskać informacje nt. polityk wydawców czasopism naukowych w zakresie otwartego dostępu
Najlepszym źródłem informacji nt. polityk wydawców czasopism naukowych i stosowanych przez nich zasad jest SHERPA RoMEO [LINK]
Gdzie można znaleźć wykaz czasopism otwartych
Największą bazą rejestrującą naukowe czasopisma otwarte jest DOAJ – Directory of Open Access Journals [LINK]. Informacje o tym, czy czasopismo jest Open Access czy nie znajdziesz także w bazie Scopus / zakładka Sources
Jak znaleźć otwarte czasopismo z Impact Factor
Bezpośrednio w serwisie Journal Citation Reports [LINK] (filtr Open Access)
Jaką wersję pliku (preprint/postprint/wersja wydawnicza) mogę zamieścić w Bazie Wiedzy PW
W przypadku artykułów Gold Open Access - w repozytorium umieszczamy wersję wydawniczą artykułu. Informacji o licencji należy szukać w pliku .pdf lub bezpośrednio przy artykule na stronie czasopisma.
W przypadku artykułu Green Open Access - w repozytorium umieszczamy wersję artykułu zgodną z polityką wydawcy. Informacje o politykach poszczególnych wydawców/czasopism można znaleźć w serwisie Sherpa Romeo [LINK] lub bezpośrednio na stronie czasopisma/wydawnictwa.