Biblioteka Główna Politechniki Warszawskiej - Artykuł

Autorzy mogą zapewnić otwarty dostęp do swoich prac poprzez zamieszczenie ich w otwartych repozytoriach (o ile umowa z wydawcą na to pozawala). Istnieje szereg korzyści z archiwizacji publikacji w Repozytorium PW, są to między innymi:

• zwiększenie widoczności dorobku w sieci - treści w repozytorium są indeksowane przez różnego rodzaju multiwyszukiwarki, agregatory treści
• archiwizowanie swojego dorobku w jednym miejscu.

Zasady korzystania z utworu przez autora zależą od podpisanej umowy z wydawcą. W zależności od jej warunków, wydawcy zezwalają na zamieszczanie w repozytoriach różnych form publikacji:

• preprintu – wstępna wersja artykułu przed recenzją naukową i pracą redakcyjną
• postprintu – wersja publikacji po recenzjach i pracach redakcyjnych, ale jeszcze przed publikacją. Od wersji wydawniczej (już opublikowanej w czasopiśmie) różni się tym, że nie posiada jeszcze specyficznej dla danego czasopisma szaty graficznej (oznaczeń i formatowania wydawcy)
• wersja wydawnicza – wersja artykułu opublikowana na stronie wydawcy, zawierająca określoną dla danego czasopisma szatę graficzną.

Politykę otwartości wydawcy można sprawdzić m.in. w serwisie Sherpa RoMEO

Jeżeli chcesz przekazać plik do BW PW skontaktuj się ze swoim redaktorem wydziałowym.
Zob. Lista redaktorów wydziałowych

Licencje Creative Commons umożliwiają wybór zasad na jakich autorzy będą dzielić się swoją twórczością z innymi. Wyróżniamy 4 podstawowe warunki licencji:

• Uznanie autorstwa. Wolno kopiować, rozprowadzać, przedstawiać i wykonywać objęty prawem autorskim utwór oraz opracowane na jego podstawie utwory zależne pod warunkiem, że zostanie przywołane nazwisko autora pierwowzoru.
• Użycie niekomercyjne. Wolno kopiować, rozprowadzać, przedstawiać i wykonywać objęty prawem autorskim utwór oraz opracowane na jego podstawie utwory zależne jedynie do celów niekomercyjnych.
• Na tych samych warunkach. Wolno rozprowadzać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny.
• Bez utworów zależnych. Wolno kopiować, rozprowadzać, przedstawiać i wykonywać utwór jedynie w jego oryginalnej postaci – tworzenie utworów zależnych nie jest dozwolone.

Podstawowym warunkiem, występującym w każdej licencji jest uznanie autorstwa. Do niego mogą być dodawane kolejne ograniczenia. W ten sposób można wyróżnić następujące licencje:

• CC-BY (uznanie autorstwa)
• CC-BY-SA (uznanie autorstwa - na tych samych warunkach)
• CC-BY-NC (uznanie autorstwa - użycie niekomercyjne)
• CC-BY-ND (uznanie autorstwa - bez utworów zależnych)
• CC-BY-NC-SA (uznanie autorstwa - użycie niekomercyjne - na tych samych warunkach)
• CC-BY-NC-ND (uznanie autorstwa - użycie niekomercyjne - bez utworów zależnych

Istnieje także licencja CC0 – jest to najbardziej liberalna z licencji, jej znaczenie jest określane jako równoznaczne z przekazaniem do domeny publicznej. 

W wielu przypadkach wybór odpowiedniej licencji może być uzależniony od polityki otwartości danego wydawcy. Warto zapoznać z warunkami na jakich można publikować prace w danym czasopiśmie. Przy wyborze licencji istotną rolę mogą odgrywać także zalecenia grantodawcy. 

W Polityce Narodowego Centrum Nauki zawarto wyraźne wskazówki dla autorów dotyczące wyboru licencji. Dla udostępniania prac zaleca się korzystanie z licencji CC-BY 4.0, natomiast dane stanowiące podstawę publikacji należy udostępniać na licencji CC0 4.0* (do roku 2025 dopuszcza się licencję CC-BY)**

Więcej na temat licencji można przeczytać na stronie Creative Commons Polska

Otwarty dostęp (Open Access) to powszechny dostęp do publikacji naukowych, treści edukacyjnych, danych badawczych oraz wyników badań finansowanych ze środków publicznych - bez opłat, logowania czy innych ograniczeń prawnych i technicznych (w tym konieczności zainstalowania dodatkowego, płatnego oprogramowania).   

Utwór naukowy może być opublikowany, np. w czasopiśmie:

• zamkniętym – publikacje są dostępne wyłącznie w ramach prenumeraty, dla uprawnionych czytelników
• otwartym – publikacje są dostępne dla czytelników w różnym zakresie:
  • czasopismo w pełni otwarte – wszystkie artykuły opublikowane w czasopiśmie są dostępne dla czytelników bez opłat
  • czasopismo hybrydowe – częściowo otwarte; tylko część artykułów jest udostępniana bezpłatnie (np. artykuły, przy publikacji których autor wniósł dodatkową opłatę)
  • czasopismo otwarte z embargiem czasowym – częściowo otwarte; starsze artykuły są dostępne bezpłatnie; dostęp do najnowszych artykułów jest na początku (np. przez rok) płatny (Kulczycki 2013)

Opublikowanie artykułu w modelu otwartym przyspiesza proces publikacyjny, sprzyja dotarciu do jego treści większej grupie czytelników, a także zwiększa jego widoczność i cytowalność.

Autor może zapewnić otwarty dostęp do swojej pracy na dwa sposoby – opublikować artykuł w czasopiśmie:

• otwartym lub hybrydowym tak, by był on niezwłocznie i bezpłatnie dostępny dla czytelników bezpośrednio ze strony wydawcy/czasopisma – złota droga otwartego dostępu
   
• zamkniętym, a następnie samodzielnie go udostępnić (o ile umowa z wydawcą na to pozwala), zamieszczając np. w repozytorium – zielona droga otwartego dostępu
   
  (Harnad  2007; Harnad i in. 2004)

Zasady korzystania z utworu przez autora zależą od podpisanej z wydawcą umowy. W zależności od jej warunków, wydawcy zezwalają na zamieszczanie w repozytoriach różnych form publikacji:

• preprintu – wstępna wersja artykułu przed recenzją naukową i pracą redakcyjną
• postprintu – wersja publikacji po recenzjach i pracach redakcyjnych, ale jeszcze przed publikacją. Od wersji wydawniczej (już opublikowanej w czasopiśmie) różni się tym, że nie posiada jeszcze specyficznej dla danego czasopisma szaty graficznej (oznaczeń i formatowania wydawcy)
• wersja wydawnicza – wersja artykułu opublikowana na stronie wydawcy, zawierająca określoną dla danego czasopisma szatę graficzną.

Politykę otwartości wydawcy można sprawdzić m.in. w serwisie Sherpa RoMEO

• serwis ten zbiera informacje odnośnie polityki wydawców w zakresie praw autora do zamieszczania publikacji, m.in. w repozytoriach (archiwizacji). Wydawcy są sklasyfikowani ze względu na rodzaj nakładanych na autora ograniczeń prawnych. W opisie danego wydawcy dodatkowo są przedstawione warunki szczegółowe (np. informacja o embargo).

Jeśli chcesz, aby Twoja publikacja była dostępna w modelu otwartym:

• publikuj w recenzowanych czasopismach otwartych i hybrydowych, w tym z listy DOAJ
• udostępnij kopie prac w Bazie Wiedzy PW (zob. Baza Wiedzy PW). Więcej na ten temat w zakładce Przekaż swoją pracę do BW PW
• skorzystaj z krajowych, konsorcyjnych i uczelnianych programów finansowania opisanych w kolejnych zakładkach